WPROWADZENIE

Powłoka nakładana na malowany obiekt może pełnić funkcję ochronną oraz zapewnić dekoracyjny wygląd. Powodzenie tej operacji zależy między innymi od:
 • przygotowania powierzchni;
 • grubości powłoki;
 • metody aplikacji;
 • warunków podczas aplikacji.

PRZYGOTOWANIE POWIERZCHNI

Należy podkreślić szczególne znaczenie przygotowania powierzchni przed nakładaniem powłoki. Temu zagadnieniu poświęcony jest oddzielny rozdział w tym poradniku.

GRUBOŚĆ POWŁOKI

Właściwa grubość powłoki ma zasadnicze znaczenie w każdym systemie powłokowym. Niedostateczna grubość jest przyczyną przedwczesnych wad powłoki z oczywistych powodów. Jednakże dawne podejście "czym więcej farby, tym lepiej" może być równie niebezpieczne. Znaczne przekroczenie grubości współczesnych technicznie zaawansowanych powłok może prowadzić do zatrzymania rozpuszczalnika w powłoce i utraty przyczepności lub zniszczenia powłok gruntowych. Większość powłok toleruje pewne wahania grubości, co umożliwia ich racjonalne praktyczne stosowanie, niemniej celem aplikacji zawsze powinna być grubość specyfikowana.

Grubość powłoki zalecana na konkretną powierzchnię będzie zależała od rodzaju powłoki i podłoża. W kartach katalogowych produktów podane są zalecane grubości powłoki.

POMIAR GRUBOŚCI POWŁOKI

Jeśli powłoka została nałożona na podłoże stalowe uprzednio obrobione strumieniowo-ściernie śrutem kulistym lub ostrokątnym, pomiar grubości powłoki jest bardziej skomplikowany, niż na gładkiej stalowej powierzchni.

Na wyniki pomiaru wpływa chropowatość powierzchni po obróbce strumieniowo-ściernej. Punktowe pomiary różnią się w zależności od miejsca pomiaru oraz użytego sprzętu pomiarowego (np. wielkości sondy pomiarowej) oraz grubości mierzonej powłoki.

International Protective Coatings zaleca kalibrowanie wszystkich przyrządów pomiarowych na gładkiej płytce wg normy ISO 2808, metodą 6.

Jeśli nakładana jest cienka powłoka, należy uwzględnić, że część farby została zużyta do wypełnienia wgłębień chropowatości. Pomiar grubości cienkich powłok (blast primer-ów i wszystkich o grubości mniejszej niż 25 µm), na podłożu obrobionym strumieniowo-ściernie, nie ma sensu. Sposób pomiaru należy skonsultować z International Protective Coatings.

METODY APLIKACJI

Poniżej opisano w skrócie zalety i wady metod aplikacji powłok ochronnych. Produkty znajdujące się w tym katalogu mogą być nakładane pędzlem, wałkiem, natryskiem powietrznym konwencjonalnym, natryskiem z użyciem zbiornika ciśnieniowego, natryskiem bezpowietrznym.

MALOWANIE PĘDZLEM

Zawsze należy posługiwać się dobrej jakości pędzlem z włosiem naturalnym lub syntetycznym, wielkością dopasowanym do nakładanego produktu. Mimo, że metoda jest stosunkowo mało wydajna, stosuje się ją do malowania niewielkich powierzchni farbami dekoracyjnymi oraz nakłada się grunty, tolerujące niektóre zanieczyszczenia na powierzchni, gdzie wymagana jest dobra penetracja farby w warstwę rdzy na podłożu. Metoda szczególnie odpowiednia do wykonywania wyprawek oraz tam, gdzie użycie natrysku może spowodować straty w otoczeniu - problemy z przetryskiem i suchym natryskiem.

Większość powłok grubopowłokowych została zaprojektowana do natrysku bezpowietrznego i grubość takiej powłoki nie zostanie uzyskana przy malowaniu pędzlem. W przybliżeniu dwukrotne nałożenie farby pędzlem zapewni grubość odpowiadającą aplikacji natryskiem bezpowietrznym.

Nakładanie pędzlem kolejnych powłok farb fizycznie schnących (na spoiwie chlorokauczukowym na powłokę chlorokauczukową, czy winylowych na istniejącą powłokę winylową) wymaga pewnej staranności. Rozpuszczalnik z nakładanej warstwy rozpuszcza powłokę znajdującą się pod spodem, a ruchy pędzla powodują "zdejmowanie" starej powłoki. Wynik malowania jest w takim wypadku niezadowalający. Aby tego uniknąć, należy stosować delikatne pociągnięcia pędzlem, pokrywając malowany obszar jednym lub dwoma ruchami.

MALOWANIE WAŁKIEM

Malowanie dużych gładkich powierzchni wałkiem jest bardziej wydajne, niż pędzlem i może być stosowane do większości powłok dekoracyjnych.

Nie jest jednak łatwe kontrolowanie grubości warstwy. Podobnie jak przy pędzlu, nie można uzyskać większej grubości powłoki. Należy dobierać starannie włosie wałka w zależności od rodzaju farby i chropowatości podłoża.

Najczęściej stosowany jest wałek z rdzeniem fenolowym oraz pokryciem z włosiem krótkim gładkim lub średniej długości. Przed użyciem należy pokrycie wałka zmyć, aby usunąć słabo przyczepne włosie.

NATRYSK POWIETRZNY (KONWENCJONALNY)

Szybka, ogólnie przyjęta metoda malowanie. Cząstki farby są rozpraszane strumieniem powietrza pod niskim ciśnieniem. Urządzenia są stosunkowo proste i niedrogie. Uzyskanie dobrej atomizacji cząstek farby, a co za tym idzie, powłoki bez wad, zależy od dopasowania takich czynników: ilości powietrza, jego ciśnienia, przepływu płynu.

Jeśli regulacja parametrów natrysku nie jest poprawna, mają miejsce duże straty farby z przetrysku i odbijania cząstek farby od powierzchni. Dodatkowym problemem może być zła rozlewność, zacieki, kratery. Podstawową wadą natrysku powietrznego konwencjonalnego jest niemożność nakładania grubych powłok, ponieważ większość farb należy rozcieńczyć do lepkości umożliwiającej poprawną atomizację. Po takim rozcieńczeniu farby tracą swoje własności grubopowłokowe.

NATRYSK POWIETRZNY (ZBIORNIKI CIŚNIENIOWE)

Zbiorniki ciśnieniowe stosowane są powszechnie w połączeniu z pistoletami do natrysku pneumatycznego, farba dostarczana jest wężami materiałowymi do pistoletu natryskowego ze zbiornika o regulowanym ciśnieniu.

Tego typu urządzenia produkuje kilka firm (np. De Vilbiss, Binks).

Kompresor połączony jest z regulatorem ciśnienia na pokrywie zbiornika wężem doprowadzającym powietrze. Część powietrza, o ustalonym ciśnieniu, przepuszczana jest przez regulator do zbiornika, większość natomiast omija zbiornik i dostaje się do pistoletu natryskowego drugim wężem powietrznym rozbijając farbę podczas natrysku na cząsteczki. Ciśnienie w zbiorniku powoduje przedostanie się farby wężem materiałowym do pistoletu. Mieszanie farby w zbiorniku zapobiega jej osadzaniu się (mieszadło z napędem ręcznym lub pneumatycznym).

Ta metoda aplikacji zalecana jest, gdy nakładane są duże ilości farby i nie trzeba napełniać zbiorniczków materiałowych na pistolecie, co ma miejsce w metodzie konwencjonalnej. Umożliwia również operowanie pistoletem pod różnymi kątami bez rozlewania farby. Stosowane zbiorniki ciśnieniowe o pojemności do 20 litrów są łatwe do przemieszczania wokół obiektu malowanego.

NATRYSK BEZPOWIETRZNY

W odróżnieniu od natrysku pneumatycznego, przy natrysku bezpowietrznym farba nie miesza się z powietrzem. Atomizacja farby jest spowodowana rozprężaniem uprzednio sprężonej ciśnieniem hydraulicznym farby oraz uwalnianiem jej przez specjalnie skonstruowane dysze. Wymagane ciśnienie hydrauliczne jest zwykle osiągane przy udziale zasilanej powietrzem pompy o dużym przełożeniu. Dostępne są pompy o przełożeniu w zakresie od 20:1 do 60:1, najpopularniejsze to 45:1.

Główne zalety natrysku bezpowietrznego:

Końcówki dysz, przez które farba jest rozpraszana, to precyzyjne urządzenia z węglika wolframu. Zatomizowany "stożek" farby jest formowany przez nacięcie z przodu otworu końcówki dyszy. Dostępne są dysze o różnych kątach natrysku (różne kąty nacięcia) i różnych wielkościach otworów. Wybór dyszy uzależniony jest od ciśnienia wymaganego do atomizacji farby w połączeniu z wielkością otworu (średnicą dyszy) odpowiednią do ilości wypływającej farby. Ta ilość wypływającej farby decyduje o grubości nakładanej warstwy. Dysze o różnym kącie natrysku tworzą strumień farby o różnej szerokości. Dobór dyszy o odpowiednim kącie natrysku zależy od kształtu i rozmiaru malowanej konstrukcji. Zależy również od średnicy dyszy - przy takim samym otworze, czym kąt będzie większy, ilość natryskiwanej farby będzie mniejsza.

Zazwyczaj ciśnienie w dyszy pistoletu do natrysku bezpowietrznego osiąga wartość do 352 kg/cm². Wszystkie urządzenia muszą być używane zgodnie z instrukcją eksploatacyjną producenta i zasadami BHP.

Generalnie, dysze o średnicy 0,23 - 0,33 mm są zalecane do farb nakładanych w grubości warstwy 50 µm; dysze 0,33 - 0,48 mm do grubości 100 - 200 ľm, a dysze 0,48 - 0,79 mm do grubości powyżej 200 ľm. Mastiki nakładane na bardzo duże grubości mogą wymagać dysz o dużej średnicy: 1,02 - 1,52 mm.

Dostępnych jest kilka wzorów dysz, a wybór odpowiedniej zależy od końcowych oczekiwań, łatwości nakładania i łatwości usuwania zanieczyszczeń z dyszy (czyszczenia zatkanej dyszy). Efekt dekoracyjny niektórych powłok nakładanych metodą bezpowietrzną nie jest tak dobry jak przy natrysku powietrznym. Natrysk bezpowietrzny obecnie jest najpowszechniejszą metodą nakładania nowoczesnych powłok ochronnych.

WARUNKI PODCZAS APLIKACJI

Podczas nakładania powłok ochronnych niezwykle istotne są: stan i temperatura podłoża oraz warunki atmosferyczne podczas malowania.

Malowanie może odbywać się tylko przy dobrych warunkach atmosferycznych.

Nie można malować:

Podczas nocy temperatura stali spada. Wzrasta ponownie w czasie dnia, ale zawsze przez pewien okres temperatura stali jest niższa niż powietrza i jest możliwa kondensacja wilgoci na konstrukcji. Zjawisko skraplania wody na podłożu stalowym występuje wówczas, gdy temperatura stali jest niższa od temperatury punktu rosy otaczającego powietrza.

WARUNKI GRANICZNE

Zła pogoda jest częstym zmartwieniem tych, którzy mają do czynienia z malowaniem. Sama wilgotność względna powietrza rzadko stwarza problem. Większość farb toleruje wysoką wilgotność, ale problemem jest kondensująca się wilgoć na powierzchni, która ma być malowana. Ocena, czy powierzchnia jest sucha, polega na pomiarze temperatury podłoża, wilgotności powietrza higrometrem i wyznaczeniu temperatury punktu rosy. Przyjmuje się, że nie należy malować, jeśli temperatura podłoża nie jest wyższa o 3°C od temperatury punktu rosy.

Powierzchnia nie może być malowana, jeśli pada deszcz lub jest oblodzona. Farby dwuskładnikowe (np. tradycyjne farby epoksydowe) nie mogą być nakładane w temperaturze, poniżej której utwardzanie nie przebiega.

WARUNKI EKSTREMALNE

Generalnie warunki ekstremalne odnoszą się do temperatury otoczenia poniżej 5°C i powyżej 40°C.

Poniżej 5°C utwardzanie takich powłok jak tradycyjne dwuskładnikowe epoksydowe gwałtownie wydłuża się, a dla niektórych zatrzymuje się. Na inne powłoki ochronne temperatura nie ma tak dużego wpływu. Powłoki chlorokauczukowe oraz winylowe można z powodzeniem nakładać poniżej 0°C, na powierzchnie czystą i wolną od warstwy lodu.

Natomiast, gdy mamy do czynienia z temperaturą 40°C i wyższą, schnięcie i utwardzanie powłoki jest szybkie, często tworzy się suchy natrysk. Spowodowane jest to zbyt szybkim odparowaniem rozpuszczalnika z rozpylonych kropel farby, nim dotrą do powierzchni.

Zapobiec temu można w następujący sposób:

Technika malowania w wyższej temperaturze musi być tak dostosowana, aby zapobiec tworzeniu się niedomalowań, kraterów, pęcherzy i innych wad powłoki wynikających z szybkiego odparowania rozpuszczalnika. Jeśli roboty prowadzone są zgodnie z dobrą praktyką malarską, możliwe jest poprawne nałożenie większości farb International Protective Coatings na podłoże o temperaturze do 65°C.

BHP

Zawsze dokładnie zapoznaj się i przestrzegaj procedur bezpieczeństwa oraz instrukcji producenta urządzeń do przygotowania powierzchni, aplikacji, obchodzenia się z mediami i produktami oraz pomiarami w środowisku pracy.

Zawsze dokładnie zapoznaj się i przestrzegaj zaleceń zawartych w kartach charakterystyki preparatu niebezpiecznego oraz instrukcjach producenta dotyczących farb.

Te ogólne stwierdzenia mają uświadomić znaczenie specyficznych ostrzeżeń i instrukcji dotyczących konkretnych produktów. Nie mają na celu udzielania szczegółowych ostrzeżeń i porad.

Uwaga:

Informacje przedstawione w niniejszym opracowaniu to tylko ogólne wytyczne i nie zapewniają pełnej i kompletnej wiedzy. Jeśli nie istnieją inne pisemne uzgodnienia, nasze standardowe warunki sprzedaży, dostępne na życzenie, określają zasady dostarczania produktów oraz udzielania doradztwa technicznego.